TARİHE DAMGA VURAN SÖZLER

            Bilge kişi çıkmaz sokakta yol, karanlıkta ışık bulandır.
                                                              SÜMER ATASÖZÜ


           Doğa ve kitaplar, onları görebilen gözlere aittir.
                                                              RALP WALDO EMERSON


           Bir kitap dünyadan daha geniştir. Çünkü maddeye düşünceyi de katar.
                                                               VİCTOR HÜGO


           Ölmezliği düşünmek boşuna bir emektir, Kahramanlık saldırıp , bir daha dönmemektir
                                                                NİHAL ATSIZ


            Dünyayı olduğu gibi kabul et , gülümsemeleri ve sıkıntılarıyla , Dostluğu yalanı ve gerçeğiyle , Yarının nefsine bağlı olan planlarıyla , Gençliğin düşleri gibi gelip geçen ümitleriyle
                                                                 CHARLES SWAIN


            Bir tehlike anında gemiden uzaklaşan fareler geminin batmamasını bir türlü affedemezler
                                                                 WİESLAW BRUDZİNSKİ


            Hayat satranç oyununa benzer  çok kez şah dersin fakat bir kere mat edersin
                                                                  RUS ATASÖZÜ


           Hayat bisiklet gibidir pedalı çevirmeye devam ettiğiniz sürece düşmezsiniz
                                                                   CLAUDE


          Kararlılık keskin bir bıçağa benzer bir kere ve dümdüz keser kararsızlık ise kör bir bıçak gibi kestiği her şeyi parçalar ve yırtar
                                                                    JAN MC KEİTBEN


           Üstün insan  öteki insanlara saygı gösterir o zaman dünyanın dört bucağında oturanlar onun kardeşi olur
                                                                     KONFÜÇYUS


           Türk oğuz beyleri milletimiz işitin yukarıda gök göçmedikçe aşağıda yer delinmedikçe Türk milleti ilini törenini kim bozabilir
                                                                      BİLGE KAAN


            Büyük sıçrayışı gerçekleştirmek isteyen birkaç adım geriye gitmek zorundadır. bugün yarına dünle beslenerek yol alır
                                                                      BERTOLT BRECHT


             Başarısızlıktan zarar görmeyen bir değer hiçbir şeyin lekeleyemediği bir şerefle parlar böyle bir değer halkın keyfiyle ne yükselir nede alçalır
                                                                      HORATİUS


             Hayatın iki emeli vardır istediğini elde etmek ve elde ettiğinin tadına varmak en akıllı kişiler ikinciyi uygulayabilenlerdir
                                                                     L. SIMITH


             Zafer zafer değildir yenilen düşman yenilgiyi kabul etmedikçe
                                                                      CLAUDIANUS


             Hangi makamda olursan ol sevgi ile insanların kalbinde yer bulmaya çalış
                                                                      CRARLES ROLLIN


             Bizi güçlü yapan yediklerimiz değil hazmettiklerimiz bizi zengin yapan kazandıklarımız değil muhafaza ettiklerimiz bizi bilgili yapan okuduklarımız değil kafalarımıza yerleştirdiklerimiz
                                                                       BACON


            Bağdat; ı almaya çalışmak Bağdat; ın kendisinden daha mı güzeldi ne
                                                                        4. MURAT


            Dünyada Türk kadar saygılı bir kavim daha yoktur. Türkler de inzibat büyüklere karşı itaat o derecedir ki bizim keşiş sınıfımız bile onlardan örnek almalıdır. Türkler bir tür büyük ailenin bireyleri gibi yaşarlar ve dar şartlar içinde olsalar bile yiyeceklerini kardeşçe paylaşırlar
                                                                         PLANO CAPRINI


             Mutluluğun temel koşulları yapacak bir şeye sevecek bir şeye ümit edecek bir şeye sahip olmaktır
                                                                          İLKA CHASE


             Güvercin kargalarla arkadaşlık yaparsa tüyleri beyaz kalır fakat kalbi kararır
                                                                          ALMAN ATASÖZÜ


             Kendime bir savaş yapıp da yanında bir cami inşa ettirmezsem Allah tan utanırım
                                                                          TUĞRUL BEY


             Türk yaltaklanma yaldızlı sözler münafıklık kovuculuk yapmacık yerme riya dostlarına karşı kibir arkadaşlarına karşı fenalık biat nedir hiç bilmezler çeşitli fikirler onları hiç bozmamıştır Türkler pek namuslu insanlardır
                                                                           ARAP ALMİ CAHİZ


              Geçmişteki bir kavgayı unutarak barış yaptıktan sonra o yere bir işaret kazığı çakmanın hiçbir anlamı yoktur
                                                                             SYDNEY J. HARTZ


               Dostunun  kusurlarını ona yalnızken söyle başkalarının yanında ise onu öv
                                                                              ARİSTO


               Arkadaş değerli bir hazinedir elbette mutluluğu çoğaltırken mutsuzluğu azaltır
                                                                              WİLLİAM SHAKSPEARE


                İyi kitaplar okumak geçmiş asırların en iyi insanlarıyla sohbet etmek gibidir
                                                                                DESCARTES


                Çocuklarımıza unutabileceğimiz iki miras vardır birisi kökleridir öbürüde kanatları
                                                                                 HODDİNG CARTER


              Cesarete insani niteliklerin ilki gözüyle bakılması yerindedir çünkü bütün öteki nitelikler onu sayesinde ortaya çıkar
                                                                                 WİNSTON CHURCHİLL


              Oğlunuzu şahane bir adam yapmak için beklemeyin onu şahane bir çocuk yapın
                                                                                   RUS ATASÖZÜ


             İnsanlar çok kere  burnunun önündeki gözlüğü arayan dalgınlar gibi mutluluklarını arayıp dururlar
                                                                                   GUSTAVE DROZ


             Düşünmeyen tutucudur düşünemeyen aptal düşünmediğine aldırmayan ise köledir
                                                                                 WİLLİAM DRUMMOND


            Erdemli ilk hükümdarlık mahareti milletlerde ve şehirler de erdemli melekeleri ve davranışları yerleştirmeyi onların onlarda sürekliliğini sağlamayı ve de cahilce davranışlardan bir şeyin karışmasına karşı onları koruyup da sakınmayı mümkün kılar
                                                                                   EBU NASR EL FARABİ


            Hayattaki gerçek mutluluk budur yüce olduğunu kabul ettiğimiz bir amaç için varolmak ve doğanın bir gücü olmak
                                                                                  BERNARD SHAW


           Uygarlık başarını ön koşuluydu aynı zamanda ulusal mücadelede başarı da uygarlığın kanıtıydı
                                                                                   ANDREW MANGO


           Doğu hülya ve efsaneler alemidir Türk ise o rengarenk alemin gözüdür dilidir ışığıdır ve yaşayan gerçeğidir
                                                                                   PIERRE LOTI


           Bilgelik bundan sonra ne yapılacağını beceri bunun nasıl yapılacağını bilmektir erdem ise bunu yapmaktır
                                                                                  DAVİT STUART JORDON


          Türkler eğer iyi kanunları daha bilgeli hükümetleri olsaydı dünyanın en birinci milleti olmak hakkını kazanırlardı
                                                                                  ALPHONSE DE LAMARTINE


             Her şeyden evvel kendinizin dikkat ve itina ile seçeceğiniz vesikalara dayanınız
                                                                                 GAZİ MUSTAFA KEMAL


            Herkese karşı uygar çoğu insana karşı sokuluyor az kişiyle samimi tek biriyle dost ol ama hiç kimseyle düşman olma
                                                                                   BENJAMİN FARNKLİN


            Hiç yumurta yemeyen insana yumurta satamazsınız öncelikle insanların talepleri olmalıdır
                                                                                  İBN HALDUN


          İnsanları yükselten iki büyük meziyet vardır erkeğin cesur kadınınsa iffetli olması bu iki cinsi şereflendiren tek bir fazilet vardır vatana icabında her şeyini tereddütsüz feda edecek kadar bağlı olmak bu meziyetlerin en büyük kahramanlığı hayatın emeline ve kaderine karşı fütursuz kalmayı ağır olaylara göğüs germeyi doğurur işte Türkler bu çeşitteki kahramanlardır ve ondan dolayı TÜRKLER ÖLDÜRÜLEBİLİR ANCAK MAĞLUP EDİLEMEZLER
                                                                                  NAPOLIONE BONAPARTE


              İnsanları mutlu etmenin tek yolu onları birbirine yaklaştırmak onlara birbirlerini sevdirmektir
                                                                                  MUSTAFA KEMAL


               İnsanı ihtiyarlatan geride bıraktığı yılların çokluğu değil ideal yokluğudur
                                                                                  GENERAL MAC ARTHUR


            Özgürleşmeye talebi olmayan insanlara bunu sunmak bir değer değil bu nedenle de çöküşün sonu dirilişin başlangıcı olur
                                                                                    İBN HALDUN


             Türkler Hristiyanlara karşı barış zamanında ılımlı ve zafer anında ise alicenap olunacağını öğretmişlerdir
                                                                                   JEAN THELENUT


            Düş gücü bizi bildiğimizden daha bilge duyduğumuzdan daha iyi olduğumuzdan daha soylu kılar
                                                                                  OSCAR WİLDE


              Biz daima hakikati arayan ve onu buldukça  ve bulduğumuza kani oldukça süslemeye cesaret gösteren insanlar olmalıyız
                                                                                  MUSTAFA KEMAL


               İnsanlar arasında ki vermede nasıl bir üstün olma niteliği varsa alma da bir boyun eğme niteliği vardır
                                                                                   MİCHEL DE MONTAİGNE


           


           
              

 
                                                                 
 http://ttarihimiz.blogspot.com.tr/

VİTAMİNLERİN YARARLARI

                  

 

 

                                              VİTAMİN NEDİR  

           Besinlerde az miktarda bulunan, vücutta yapılmayan, yağda ve suda eriyebilme özelliği bulunan, eksikliği çeşitli hastalıklara yol açan Maddelere verilen genel ad.

           Vitaminler besinlerimizde bulunmadığı zaman, metabolizmada bozukluklara yol açabilirler. Vitaminler vücudun Sağlıklı gelişimi, sindirim fonksiyonları, enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanması açısından oldukça gereklidir. Ayrıca vücudumuzun karbonhidrat, yağ ve proteini kullanmasını da sağlarlar.

            Vitaminler vücutta "yakılmaz", yani vitaminlerden doğrudan enerji ( kalori ) alınmaz. Vücut, her vitaminden gerekli olan miktarın kan dolaşımında sürekli mevcut olmasını sağlar. Suda çözünen vitaminlerin fazlası vücut sıvıları ile atılırken, yağda çözünen vitaminlerin fazlası ise yağ dokusunda depolanır. Depolandıkları için yağda çözünen vitaminlerin aşırı dozu zararlı olabilir.

             Özellikle vitamin A ve D'nin tüketiminde dikkatli olmak gerekir. Vitaminler bütün hücrelerde az miktarda depolanır. Bazı vitaminler ise büyük ölçüde karaciğerde depolanır. Örneğin karaciğerde depolanan A Vitamini hiç vitamin almayan bir kişiye 5-10 Ay kadar yetebilir ve karaciğerin D vitamini deposu dışarıdan hiç D vitamini almayan bir kişi için genellikle 2-4 ay kadar yeterlidir.

            Suda çözünen vitaminlerin vücutta depolanma oranı nispeten düşüktür. Bu, özellikle B vitaminlerinin birçoğu için geçerlidir. B kompleks vitaminleri eksik alan bir kişide bu eksikliğin belirtileri bazen birkaç günde ortaya çıkar. B12 vitamini bunun dışındadır, çünkü B12'nin karaciğerdeki deposu kişiye bir yıl veya daha uzun süre yetebilir. Suda çözünen bir başka vitamin olan C vitamininin yokluğu birkaç haftada belirtilerin ortaya çıkmasına yol açabilir. C vitamini eksikliğinden kaynaklanan skorbüt hastalığı ise 20-30 hafta içinde ölümle sonuçlanabilir.

                                               Yağda Eriyen Vitaminler

 A, D, E ve K vitaminleridir .

                                               Suda Eriyen Vitaminler

B grubu vitaminler ile C vitaminidir .

                         Vitaminlerin önemi - Yararları - Nerelerde - Nelerde Bulunurlar

                         A vitamini

          A vitamini en çok balık, yumurta, tereyağı ve sarı renkli meyvelerde bulunur. Kilo alamama, boy kısalığı, gözün parlaklığını yitirerek aşırı kuruması, gözyaşının yetersiz salgılanması, kuru ve pullanmış deri, halk arasında tavuk  karası diye adlandırılan gece körlüğü görülür.

           A vitamini eksikliğinde gözde gece körlüğü gibi önemli bozukluklar ortaya çıkar. Deride kuruma ve döküntü görülür. A vitamini büyüme, kemik ve diş gelişiminde önemli rol oynar

          Enfeksiyonlara karşı direnci arttırır normal büyüme, üreme, kemik ve diş gelişimi, görme için gereklidir.

          Cildin tırnakların ve saçların sağlıklı kalmasını sağlar. Diş ve dişetleri için büyük önem taşır .

                                                  A Vitaminin Bulunduğu gıdalar

        Balık, karaciğer, yumurta sarısı, tereyağı, peynir, domates, havuç, çilek ve yeşil sebzeler A vitaminince zengindir.

        Kayısı, kuşkonmaz, maydanoz, ıspanak, havuç, Kereviz , Marul, portakal, Erik, domateste bulunur.

                                             D vitamini

            D vitamini hem beslenme hem de güneş ışığı yoluyla alınır. Balık, peynir, süt, tereyağı ve yumurta sarısında bulunur. Eksikliği çocuklarda raşitizme neden olur. Kemiklerde kalsiyum ve fosfor dengesini düzenler. Huzursuzluk, baş terlemesi, kaşıntı, uyku bozuklukları, ileriki aşamalarda kas güçsüzlüğü ,kafatasında yumuşama, büyümüş bıngıldak, kafatası büyüklüğü , diş problemleri görülmektedir.

          D vitaminin ön maddesi besinlerle vücuda alınır. Bu ön maddeler güneş ışınları ile D vitaminini oluşturur. D vitaminini balık yağıyla doğrudan alabiliriz. D vitamini, kalsiyum ve fosforun emilmesini ve kemiklerde depo edilmesini sağlar. Balık, karaciğer, süt ve süt ürünleri, tereyağı, yumurta D vitamini bakımından zengindir.

           İnce bağırsaklardan kalsiyumun emilmesine yardımcı olur, kalsiyumun kemiklerde ve dişlerde tutulmasını sağlar .
                                       D vitaminin bulunduğu besinler

 Balık yağı, balık, yumurta, tereyağı, karaciğer, et, sebzeler, güneşte bulunur.

                                           E vitamini

             E vitamini antioksidan etkiye sahiptir, yara iyileştirmesini hızlandırır, damar sağlığını korur ve metabolik hızın arttığı okul ve ergenlik çağında vücudu zararlı maddelerden temizleyici özelliği vardır. Eksikliğinde anemi, ödem görülebilir. Tahıl ürünleri, balık, balık yağı, kuruyemişler, yumurta sarısı, yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.

            E vitamini: Günlük yiyeceklerde çokça bulunduğundan eksikliği fazla görülmez. Deri sağlığını korur. E vitamini yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer, tahıllar, et, süt ve bitkisel yağlarda bolca bulunur.

             Antioksidan etkilidir. Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatıyor Yaşlı kişilerde bağışıklık sistemini güçlendirir. Hücrelerin daha uzun yaşamasını ve yenilenmesini sağlar .

                                          E Vitaminin bulunduğu yiyecekler

              Buğday, tohumlu besinler , soya fasulyesi yağı , Arı sütü, ceviz, marul, tere, kereviz, maydanoz, ıspanak, Lahana, mısır yağı, mısır, yulafta ,

                                           K vitamini

             K vitamini kanda pıhtılaşma için gerekli olan yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Normalde bağırsaklardaki bakteriler tarafından yapılır. Pıhtılaşma faktörlerinin sentezi için gereklidir. Eksikliğinde dişeti kanamaları görülebilir.

             K vitamini: K vitamini kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynar. Karaciğer, balık, baklagiller, yeşil sebzeler, şeftali ve muzda bolca bulunur.

            Karaciğere gelen K vitamini burada üretilen bazı pıhtılaşma faktörlerinin yapımında rol alır. K vitamini takviyesi yalnızca kanamalı hastalarda verilir.

                                        K vitaminin bulunduğu yiyecekler

          ıspanak, kabak, marul, yeşil Domates, yeşil biber, inek sütü , peynir, tereyağı, yumurta, kırmızı et, Pirinç, karaciğer, mısır, muz, şeftali, çilek

            B vitamini: Tahıl, yumurta, süt ve süt ürünleri, kırmızı et ve sebzelerin çoğunda B vitamini bulunur. Protein, karbonhidrat ve yağların vücutta kullanımı ile ilgili görev yapar. Et, süt, süt ürünleri, tahıllı yiyecekler, taze sebzeler B vitamini yönünden zengin besinlerdir.

                                               B1 vitamini

          B1 sebzelerde, tahıllarda, baklagillerde, meyvelerde bulunur. Büyüme döneminde sinir sisteminin gelişimi ve hızlı metabolizma için B1 vitaminine ihtiyaç vardır. Eksikliğinde kusma, iştahsızlık, huzursuzluk, nefes almada zorluk, kalp çarpıntısı, morarma, kalp yetmezliği, merkezi sinir sistemi bozuklukları, kalp yetmezliği, ses kaybı, beriberi hastalığı görülebilir.

           Kasların ve sinir sisteminin faliyeti için gereklidir. Yetersizliğinde iştahsızlık, huzursuzluk, bellek zayıflığı ve dikkat azalması görülür.

           Buğday, kepek, bira mayası, taze sebze meyve, koyun eti, sığır eti, balık eti, yumurta, süt ,

                                             B2 vitamini

           B2 sakatatlarda, süt ve peynirde ve bazı yeşil sebzelerde bulunur. Eksikliği görme bozukluklarına, dudak kenarlarında çatlaklara, deri ve mukoza hastalıklarına yol açar.

            Eksikliğinde dilde kızarma, yanma hissi, ağız çevresi ve dudaklarda kızarma, tahriş, çatlaklar, gözlerde kaşıntı, yanma hissi, katarakt oluşumu, saçların dökülmesi, çocuklarda büyüme yavaşlaması, kilo kaybı, sindirim sorunları oluşur .

            Karaciğer, böbrek, Buğday unu, patates, et, süt, yumurta, peynir, kepek, yeşil sebzeler, havuç, fındık, yer fıstığı, Mercimek ,

                                           B3 vitamini

             B3 vitamini Yetersiz beslenme sonucu deriyi sinir sistemini tutan pellegra adlı hastalık ortaya çıkar. Hücrelerin oksijeni kullanabilmeleri için gereklidir. Midede sindirimin temel taşları olan asitlerin üretimini sağlar.

             Bira mayası, kepek, yer fıstığı, sakatat, kırmızı et, balık, buğday, baklagiller, un, yumurta, süt, limon, kabak, incir, portakal, hurma 

                                       B5 Vitamini 

            B5 vitamini Doğada bol olduğu için eksikliğine rastlanmaz. Ayrıca bir miktar bağırsaklarda da yapılmaktadır. Eksikliği kan şekerinde düşme, ellerde titreme, kalp çarpıntıya neden olur .

             Karaciğer, kırmızı et, tavuk, yumurta, Ekmek, sebzeler,

                                        B6 vitamini

            B6 eksikliğinde dilde şişme, göz, ağız ve burun çevresinde yağlanma görülür. Tahıllar, yumurta, et ve ciğer yoğun olarak B6 içerir.

             Sinir sistemi ve hormonların çalışmasını düzenler. Vücudun savunmasında Antikor ve Akyuvar oluşumunda rol oynar. Eksikliğinde migren tipi baş ağrısı, Kansızlık, ciltte kuruluk, görme problemleri, uyuşukluk, adale zayıflığı ve krampları oluşur .

             Karaciğer, böbrek, kırmızı et, balık, yumurta, ekmek, sebzeler ,

                                      B11 vitamini

              B11 vitamini Kırmızı kan hücreleri ve sinir dokularının oluşumunda aktif rol oynar. Hücre bölünmesi için gereklidir. Bu etkisi ile büyümeyi de sağlar. Anne karnındaki bebeğin sinir sisteminin gelişimi için de gereklidir. Eksikliğinde iştahsızlık, kilo kaybı, bulantı, kusma, ishal, baş ağrısı, unutkanlık, çarpıntı gibi bazı kalp sorunları oluşabilir .

               Karaciğer, böbrek, kırmızı et, ıspanak, marul, yumurta, ekmek, portakal, muz 

                                      B12 vitamini

                 B12 eksikliği sinir hücrelerini kaplayan beyaz bir madde olan miyelin kaybına neden olarak sinir sistemi sorunlarına ve anemiye yol açar. Et, balık, deniz ürünleri ve yumurtada bulunan bu vitamini süt ve süt ürünleri de az miktarda içerir.

                 Besinlerle veya sigara gibi alışkanlıklarla vücuda giren siyanürü etkisiz hale getirir. Eksikliğinde dilde hassasiyet, şişme, kızarma, hayal görme, Depresyon, adalelerde kasılmalar, sinir iltihaplarına bağlı olarak el ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma şikayetleri oluşur .

               Karaciğer, yürek, böbrek, kırmızı et, tavuk, balık, süt, peynir, yumurta ,

                                                  C vitamini

                C vitamini turunçgiller, kuşburnu, brokoli, domates, biber, karnabahar ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde bolca bulunur, dokular için kolajen üretimini sağlar.

                C vitamini: Diş ve diş eti sağlığı için gereklidir. Vücudun mikroplara karşı dirençli olmasında etkilidir. Portakal, mandalina, maydanoz, çilek, kuşburnu, lahana ve domates C vitaminince zengin besinlere örnek olarak verebiliriz.

                Vücudumuz C vitaminini üretemez bitkiler ve bazı hayvanlar bu vitamini üretebilmektedir. Besinlerle alınan vitamin 2 Saat içersinde kullanılır 4 saat sonunda kandan uzaklaşır. Yaraların iyileşmesini, damarların sağlıklı olmalarını sağlar. Vücudun savunma sistemini artırıcı etkisi vardır. Histamin yapımını azaltarak alerjik olayların şiddetini düşürür. Eksikliğinde diş eti kanamaları ve çekilmeleri olur.

               Siyah üzüm, narenciye, çilek, kavun, karpuz, yeşil biber, maydanoz, brokoli, havuç, soğan, bezelye ,

                                              VİTAMİNLERİN GÖREVLERİ

                  Vitaminler vücutta pek çok fizyolojik olayın sürdürülmesi için gereklidir. Pek çok enzim reaksiyonunda koenzim ya da kofaktör gibi rol alırlar. Bunun dışında antioksidan etkileri vardır. Bazı vitaminler de hormon olarak etki ederler.

                                         Vitaminler ve görevleri

          A Normal görme ve karanlığa adaptasyonda, sağlıklı cilt, saç, diş ve diş etlerinde önemlidir.

          D Kuvvetli diş ve kemikler için. Eksikliğinde kemik deformasyonu görülür.

         E Güçlü antioksidan özelliği ile hücre yıpranmasını ve yaşlanmayı yavaşlatır. Kalp ve damar hastalıkları riskini azaltır.

         B1 (Tiamin) Kalp, sinir sistemi ve kasların normal fonksiyonu için gereklidir. Eksikliğinde sindirim bozuklukları, aşırı hassasiyet (iritabilite), iştahsızlık gibi bozukluklar olabilir.

         B2 Sağlıklı cilt ve iyi görme için gereklidir. Eksikliğinde vücut direnci düşer, dudak çatlaklıkları, ağızda yaralar, egzama gibi cilt bozuklukları görülür.

        NIASIN Merkezi sinir sistemini destekler. Eksikliğinde çeşitli sinirsel hastalıklar ve deri hastalıkları olabilir.

         B5 (Pantotenik asit) Sinir sistemi, deri ve saç sağlığı için gereklidir.

         B6 (piridoksin) Sinir siteminin düzenli çalışmasına yardımcıdır. Hormonların fonksiyonlarında rolü vardır.Eksikliğinde gelişme geriliği, cilt bozuklukları, sinirsel bozukluklar görülür.

         B12 Kırmızı kan hücrelerin ve kemik iliğinin oluşumu ile sinir sisteminin normal fonksiyonları devam ettirmeleri için gereklidir. Eksikliğinde kansızlık, yorgunluk ortaya çıkabilir.

         FOLIK ASIT Hücrenin yapı taşlarının, kırmızı kan hücrelerinin, sinir dokularının oluşumunda etkilidir. Gebelikte görülen kansızlığın en büyük sebebi folik asit eksikliğidir. Folik asit ihtiyacı bebek gelişimine bağlı olarak yaklaşık 3 kat artar. Eksikliğinde kansızlık, hamilelikte bebeklerde gelişim bozuklukları söz konusudur

        C Bağışıklık sistemini destekler. Kemiklerin, dişlerin, kan damarlarının sağlıklı kalmasına yardımcıdır. Eksikliğinde vücut direncinin azalması, diş eti kanaması ve skorbüt oluşur.

 

                                                   Hangi Vitamin Hangi Besinde Bulunur?

 Kiraz: B1, B2, A, C vitaminleri ve malik asit.

 Hindistan cevizi: A, C vitaminleri.

 Kestane: A, B, C vitaminleri.

 Lahana: A, B1, B2, B6, C, E, K, P vitaminleri.

 Bakla: A, B1, B2, C, E, K vitaminleri

  İncir: A, B vitaminleri

 Çilek: A, B1, B2 C vitaminleri

 Mısır: A, B1, B2, E, K vitaminleri.

 Ağaç çileği: A, B, vitaminleri.

 Limon: B1, C, P vitaminleri

 Mandalina: A, B, C vitaminleri

 Kayısı: C vitamini

 Ananas: A, B1, B2, C vitaminleri

 Badem: B1, B2 vitaminleri

 Elma:A, B1, B2, C vitaminleri

 Nar: B1, C vitaminleri

 Kavun: A, B1, B2, C vitaminleri

 Arpa: B vitamini.

 Patates: A, B1, C vitaminleri

Şeftali: A vitamini

 Domates:v A, B1, B2, C vitaminleri

 Maydanoz: A, C, K vitaminleri

 Erik: A, B1, B2, C vitaminleri

 Frenküzümü: C vitamini ve malik asit.

 Kereviz: A, B1, B2, C, K vitaminleri

Ispanak: B1, B2, C, P, K vitaminleri

 Üzüm: A, C vitaminleri

 Enginar: C vitamini

 Su teresi: A, C, D vitaminleri

 Havuç: B, C, D, E vitaminleri

 Semizotu: C vitamini

 Roka: C vitamini

 Ayva: C vitamini

 Mercimek: Tüm B vitaminleri

 Ayı üzümü: A, C vitaminleri

 Avakado: A, D, e vitaminleri

 Pazı: A, C vitaminleri

 Biber: C (çok miktarda), B, B2, E vitaminleri

 

 Telif Hakları Ümraniye Belediyesi'ne aittir




http://ttarihimiz.blogspot.com.tr/

KIZIMIN ZOR ANLARI

http://ttarihimiz.blogspot.com.tr/

KIZIMIN KAR KEYFİ

http://ttarihimiz.blogspot.com.tr/

HAZAR İMPARATORLUĞU

          Hazar Devleti, Kafkaslarda kurulan, Museviliği benimsemiş tek Türk devleti olma özelliğini taşır. Hazarlar, bugün Rusya ve Avrupa daki Musevilerin kökeninİ oluşturmaktadır.

          Hazar Devleti, Türk Tarihi açısından dikkatle ele alınması gereken dönemlerden biri olma özelliğini taşır. Zira Gök Tanrı ve İslam inancının dışında bir inanışa sahip az sayıda Türk Topluluklarından biridir. Hazarlar, Karadeniz’in Kuzeyinden Avrupa’nın Doğusuna kadar olan Kafkasya bölgesinde hakimiyet kurmuş, Avrupa’nın önemli devletlerinden biri haline gelmiş, bölgedeki ticareti ve dönemin politikalarını şekillendiren önemli bir politik unsur olma özelliğini taşır.

         Hazarların devlet isminin kaynağı Kaz kökünden gelmektedir. Kaz (Kezen/Gezen), Er (Yiğit Kişi) anlamına gelir. Zaman içerisinde Kazer, Hazer ve Hazar olarak günümüz telaffuzu ile şekillenmiştir.

         Hazar Devleti, tarihi gelişimlerini yazılı olarak arşivlememiştir. Hazar Devleti dönemine ait bilgileri, ilişkide bulunduğu Rus, Bizans ve Arap tarihlerinde elde ettiğimiz bilgiler ile değerlendirebiliyoruz. Her ne kadar devleti yöneten Hanların isimlerini ve yönetim sürelerini bilemesek de, komşu devletler ile ilişkilerine ait pek çok detaya ulaşabiliyoruz.

       Hazarların Devlet yönetim ve teşkilatlanma şeklinin tam olarak Türk’lere özgü olduğunu tespit edebiliyoruz. Zira Bizans, Rus ve Arap kaynakları Hazarlardan açıkça Türkler olarak bahsetmiştir. Hazar toplumunun dini inancı, Göktürklerde de olduğu gibi Tek Tanrılı Gök Tanrı inancıydı. Devletin yönetim kademeleri de bu inancı benimsemiş olsalar da Hazarlarda dini tolerans oldukça üst seviyedeydi. Herhangi bir topluluk ya da devlet adamı arzu ettiği herhangi bir dini tercih edebiliyordu ve bu rahatsızlık oluşturmuyordu. Dini açıdan muhafazakâr olmayan Hazarlar, bu sebepten ötürü zaman içerisinde Museviliğe meyil ederek önce devlet kademesi ardındansa toplum Musevi inancını benimsemeye başladı. 740 yılından itibaren Museviliği benimsemeye başlayan Hazarların Musevilerle herhangi bir temasının olmaması, kuzeyden Hıristiyan Slavların, Doğudan yine Hıristiyan Bizansın, güneyden ise Müslüman Arapların arasında kalmalarından ötürü Museviliği tercih etmesine etken teşkil ettiği düşünülebilir.  Böyle bile olsa toplum içindeki Musevilik akımı zaman içerisinde yükselerek Hazarların önemli bir kısmının Musevi olması ile neticelenmiştir. Kimi Akademisyenler, Rusya, Doğu Avrupa, Kafkaslar ve çevresindeki Musevi toplulukların kökeninin Hazar Toplulukları olduğunu kabul eder.

          Hazarlar Devleti’nin kökeni Sabir ve Batı Göktürk topluluklarıdır. Büyük Hun Devletinin yıkılmasından sonra hun bünyesindeki topluluklar M.Ö. 50’li yıllardan, M.S. 370 li yıllara kadar Hazar Denizi bölgesine doğru yoğun ve uzun süreli göçlere başlamışlardı. Bu topluluklar, daha önce Avrupa Hun Devleti (Attilla)  ve Ak Hun Devleti (Eftalitler) ni tarih sahnesine çıkarttılar. Avrupa Hunlarına tabi olan ve Hazar bölgesinde uzun süre varlıklarını sürdüren bu topluluklardan olan Sabirler Hazar Devletini kurmuş, Batı Göktürk’lerin yıkılmasıyla da bölgedeki diğer Göktürk Toplulukları Hazar Devleti bünyesine katılmıştır. Hazarların hanedanlık sülalesi Sabirlerden olan Ansa kabilesidir.

                                           Hazar Devletinin Kuruluşu (630)

            Hazar Devletini oluşturan esas unsurlardan olan Sabir toplulukları, Batı Göktürk devletinin zayıflamasıyla bölgesinde kendi hakimiyetini kurarak Hazar Devletini kurdular. Batı Göktürk’lerin zayıflamasıyla kendi bölgelerindeki politikalarda kısmen kendi başlarına yön veriyor ve hareket ediyorlardı. Zamanla önemli bir güç haline gelen Sabirler, 629 yılında Bizans İmparatoru Heraklios ile anlaşarak Azerbeycan ve Ermenistan hattını kontrol altına almaya başladılar. Bunun karşılığında Bizans için bir tehlike olan Sasanilerin üzerinde baskı kurarak Bizans için önemli bir tehlike olan Sasanileri Bizans’dan uzak tutmuş oldular. Hazarlar, kazandıkları bu güç ile Hazar Devletini kurmuş oldular. Göktürk topraklarının dışında bir bölgede kendi hakimiyetlerini kuran Hazarlar, 657 yılında Göktürk İmparatorluğunun yıkılmasıyla, Göktürk’lerin batı bölgesindeki Türk topluluklarını da bünyesine katarak Hazar Denizi ile Karadeniz’in Kuzeyi arasındaki bölgeye hâkim hale geldiler.

          Hazar Devletinin kurulduğu dönemlerde İslam Orduları Kuzeye doğru ilerlemekteydi. 634 yılında Sasani Devletini yıkan İslam Orduları, 651 yılında, Halife Hz. Ömer döneminde Kafkaslara doğru ilerleyerek Hazar Devleti ile ilk temasını kurdu. Oldukça güçlenen İslam Orduları, Derbent’i alarak Hazarların başkenti Belecer’e kadar ilerlediler. Hazarlar İslam Ordularını geri püskürtse de Başkentlerini İdil civarına doğru çekmek zorunda kaldılar. Ancak Halife Hz. Ömer’den sonra gelen Halife Hz. Osman’ın şehit edilmesi ve Halife Hz. Ali’nin halifeliği almasıyla oluşan iç karışıklıklar İslam Ordularının Kafkaslar üzerinde daha fazla ilerlemesini engeller.

 

                                      Hazarların Yükselişi (665)

             Bölgesinde söz sahibi olmaya başlayan ve güç toplayan Hazarlar, 665 yılında Büyük Bulgarya Hanlığının yıkılması ve Bulgar Hanı Batbayan’ın tabi olmasıyla hem ordularını hem de sınırlarını büyütmüş oldular. Hazar Devleti, Büyük Bulgarya’nın tabi olmasıyla sınırlarını Diyenper’e kadar genişlettiler. Zamanla daha da güçlenen Hazarlar, 690 lı yıllarda Kırım’ı ele geçirip Azak denizi çevresinde hâkimiyet sağladılar. 700’e gelindiğinde hakimiyet alanlarını Hazar Denizinden Dinyester’e, Kafkasların güney eteklerinden Oka nehrine kadar olan bölgeye ve Kırım’ın tamamına hâkim hale geldiler.

            İslam Ordularının Kafkaslar üzerindeki ilerleyişi Hz. Ali’nin 661 yılında şehit edilmesiyle Arap topluluklarını yönetimi altına alan Muaviye döneminde tekrar hız kazanır. Hazarlar Muaviye yönetimindeki Emeviler ile uzun süreli mücadelelere girişecektir.

           Bizans’da 695 yılında tahttan indirilen 2. Justinianos, kırımdaki Gotların yanına kaçmıştı. Gotlar onu Kırım Han’ı Busir’e teslim ettiler. Busir, 10 yıl kadar kendisine sığınan Justinianos’u 704 yılında kız kardeşi ile evlendirir. Ancak 705 yılında, Bizans İmparatoru 2. Tiberius, Justinianos’u ölü yada diri getirene büyük armağanlar vaad etmesiyle Justinianos’un ölüm emrini verir.  Hakkında ölüm emri çıkartılan Justinianos, karısının da yardımıyla Hazarlardan kaçarak, Bizansa komşu olan bir başka Türk Devleti olan Tuna Bulgar Devleti Han’ı Tervel’e sığınır ve Tervel Hanın yardımıyla Bizans Tahtına geçer.

              Busir Han, 710 yılında Bizansın kontrolünde olan Cherson’u ele geçirir. Bunun üzerine Justinianos da Busir’in üzerine yürür ve Cherson’u geri alır. Ancak Cherson’lu isyancılar Busir Han’ın desteğiyle Kırımı geri aldılar. Busir – Justinianos ihtilafı ile Bizans Hazar ilişkileri daha da kötüye giderek düşmanlık hat safhaya çıkmıştır.

             Hazarlar üzerinde sürekli baskı kurma politikası yürüten Bizans, Emevilerin (Arapların) 717 yılındaki İstanbul kuşatması nedeniyle Hazarlar üzerindeki baskılarını geri çekmek zorunda kaldılar. Hazar Devleti, Bizans baskısının azalmasıyla, aynı yıl Şirvan’a girip bugünkü Azerbeycan topraklarının büyük bölümünü kontrolü altına aldı. Bu dönemden sonra Emeviler ve Hazarların Kafkaslar üzerindeki mücadeleleri süreklilik kazandı. Mücadelenin gerçekleştiği güney Kafkaslardaki bölgenin kontrolü Hazarlar ve Emeviler arasında el değiştirmiş ancak Kafkaslara ilerleyememişlerdir.  Hazar Devleti, 731 yılında gücünü toplayarak Emevilerin üzerine yoğun bir akın düzenledi. Bu saldırıyla Emevileri ağır bir yenilgiye uğratarak Musul önlerine kadar ilerlediler ancak akabinde tekrar güç toplayan Emeviler, Sait El Haraşi önderliğinde tekrar Hazarlara saldırarak Azerbaycan önlerine kadar olan bölgeyi tekrar hakimiyetleri altına aldılar.

               Emeviler, 732 yılından sonra halife olacak olan Mervanı, Hazar sınırı olan Azerbeycan – Ermenistan bölgesine vali tayin ettiler. Mervan döneminde Emeviler büyük başarılar elde ederek hâkimiyetlerini güçlendirdiler ve Hazarları baskı altına tutmaya başladılar. Hazar Devleti üzerinde kesin hâkimiyet kurmayı amaçlayan Emeviler, Hazarların üzerine yürüyerek birkaç şehri ele geçirip çok sayıda esir aldılar. Hazar Devleti, Emevi  hakimiyetini ve İslamı kabul etmeleri şartı ile bir anlaşma imzalamak zorunda kaldı. Ancak Emevilerin bölgeden çekilmesinden sonra Hazarlar eski inanışlarına geri dönmüşlerdir. Hazarların Emeviler üzerine son akınları Harun Reşit döneminde gerçekleşti. Bu mücadelede kazanan Emeviler, güney kafkasyaya hakim hale geldiler. Bu tarihten sonra Hazar Devleti ile Emeviler arasında savaşlar meydana gelmemiş, barış hâkim olmuştur. 

            Hazar Devleti hem Bizansla hem Emevilerle mücadele halindeydi. Ancak Emevilere karşı Bizans ile iş birliği içerisindeydi. Emevilere karşı ortak mücadele dönemi Hazarlar ile Bizans arasında iyi ilişkiler oluşturmaya başladı. Bizans İmparatoru 3. Leon zamanında da devam eden bu iyi ilişkiler, 3. Leon’un oğlu 4. Konstantin’in Hazar Hanı Biharın kızıyla evlenmesiyle akrabalık bağı haline geldi. Bu evlilikten doğan Leon, 775 yılında Bizans tahtına çıktı. Bu akrabalık bağı ile başlayan ili ilişkiler neticesinde Hazar Devleti ile Bizans arasında ticaret gelişti.

              Hazarlar için Kırım önemli bir bölgeydi. Kimi zaman Kırım’ı yönetimi altına alsa da tekrar kaybeden Hazar Devleti, 787 yılında Güney Kırımdaki Doros (Mangup) kalesini ele geçirerek Kırım’da hakimiyet sağlayan Gotların hakimiyetine son vererek kendi bünyesine kattı. Bölgedeki hâkimiyetini iyice güçlendiren Hazar Devleti, 8. Ve 9. YY’larda sınırlarını Batı ve Kuzey bölgelerine doğru genişlettiler. Bu güçle Doğu Avrupada’ki hemen her kavimden vergi alır, ticareti yönetir ve bölgesel politikaları kontrol altında tutar duruma geldiler.

             859 yılına gelindiğinde Hazarlar, Kafkaslara sonradan gelen Slav boylarıyla da ilişki içerisindeydiler. Bugünkü Doğu Rusya topraklarındaki bölgeye yerleşen Slav kabileleri, Polyan, Severyan, Radimic ve Vyatiç’den  ev başına 1 sincap kürkü ve gümüş para vergi alınmaktaydı. Slavların lideri olan Runik’den sonra yerine geçen Novrogod Knezi Oleg, bu duruma son vermek için 884 yılında Slav kabilelerinden Severyan’lara baskı kurarak Hazar Devletine vergi vermemelerini istedi. Oleg’in bu girişimi Hazar Devletini zor durumda bıraktı. Güç birliği yapan Slav kabileleri de  güç toplamaya başladılar.

           892 yılına, daha da güçlenen Slav kabileleri, 55 gemiyle Hazar Denizine inerek Müslüman toplulukların bulunduğu Taberistan ve Abiskon bölgelerine asker indirerek yağma hareketleriyle ganimetler topladılar. Hazar Hanının izniyle yaptıkları bu sefer dönüşünde elde ettikleri ganimetlerden Hazarlara vergilerini de ödemişlerdir ancak Hazar Devletinin askerleri içerisinde Müslüman olanlar hakandan izin alarak Müslüman bölgelerini yağmalayan Slavların üzerine saldırdılar. Daha çok intikam amacı güden bu saldırı neticesinde Slavlar yenilgiye uğratılarak Slavların Müslüman bölgeler üzerindeki etkileri de o dönem için engellenmiş oldu.

            Bizans ile girilen iyi ilişkiler, Romanos Lekapenos döneminde (932) ,bizansın Yahudiler ülkede kurduğu baskı nedeniyle bozulmuştur. Bizansın Yahudiler üzerindeki baskısı nedeniyle Hazar Devletine sığınan Yahudiler, Bizans ile Hazar Devletinin arasının açılmasına sebep oldu. Bizansın politikalarına karşılık olarak, Hazarlarda bünyesindeki Hıristiyanlar üzerinde baskı kurmaya başladı. Bunun üzerine Bizans İmparatoru Romanos, Kiev Knezi İgor ile Hazarlara karşı işbirliğine gittiler. İgor, Hazarların üzerine yürümek için diğer Türk toplulukları olan Uz, Peçenek, As ve Alan kabileleri ile anlaşarak kışkırttı ve birlikte Hazarların üzerine saldırdılar. Hazarlar bu saldırıyı püskürtmüş olsalar da Diğer Türk Toplulukları ile ilk mücadelelerine girişmiş oldular. Bu tarihten sonra Hazar bünyesindeki pek çok boy Hazarlara karşı isyan ve mücadele halinde olmuşlardır.

                               Hazar Devletinin Zayıflaması ve Yıkılması (935 – 1030)

                  900’lü yıllardan itibaren Slavlar Hazar bölgelerinde yürüttükleri ticari faaliyetlerle güç kazanmaya başlarlar. Slavlar, sahip oldukları ticari güç ile Kiev bölgesini hâkimiyetleri altına alarak bu bölgeye yerleşmeye başlarlar. Hazar Devleti, Bizansın Baskıları, kendisine bağlı olan Türk Boylarının isyanları ve Slavların güç kazanmasıyla oldukça zayıflamaya ve gücünü yitirmeye başladı. Slavlar, bölgelerindeki güçlerini sağlamlaştırmak ve hâkimiyet alanlarını genişletmek amacıyla Hazarlar ile mücadeleye giriştiler. Uzun mücadeleler sonunda Diyenper Nehri üzerinden Karadenize inen ticaret yolunun hakimiyetini ele geçirdiler ve bu bölgedeki Slav kavimlerini Hazarlardan kopartarak kendilerine tabi hale getirdiler. Güçlenen ve diğer Slav kabilelerinide bünyesine katan Slavlar Devlet haline gelerek Hazarların yıkılmasında etkin rol oynadılar.

                 935 yılında, Slav Knezi olan İgor, hazarların Tmutarakan şehrine saldırdı. Eş zamanlı olarak Bizansın da Slavların yardımıyla Kırıma saldırıp Kırımın bir bölümünü ele geçirmesi Hazarları zor durumda bıraktı. Hazar Kağanı Aeron, 939 yılında Kırıma yürüse de bölgeyi tahrip etmiş ancak Kırımı geri alamamıştır.

               965 yılına gelindiğinde Slavların Hazarlar üzerine yoğun akınları başladı. Hazar Devletinin yıkılmasında temel etken olan Slavların bu saldırısıyla Slavlar Sarkel’i alarak güneye ilerlediler, Peçenek ve Uz boylarını Hazarlara karşı kışkırttılar. 950 li yıllara kadar büyümesini devam ettiren Hazar Devleti, 950 lerden itibaren Slavların kışkırtması ve işbirliğiyle kendilerine bağlı olan Türk Kabilelerinden de saldırılar almaya başladılar.

              Aynı dönemde Volga boylarında Hazar Yönetimi altında teşkilatlanan Macarlar, Arpad Hanedanlığını kurdular. Hazar yönetiminden ayrılan Bulgarlar ve Peçenekler, Arpad Hanedanlığının üzerine yürüyerek hanedanlığı yıktılar. Arpad Hanedanlığının yıkılmasıyla bugünkü Macaristan bölgesine yerleşen Macarlar, bugünün Macaristan’ının temellerini oluşturmuşlardır.

              Gerek Slavların Devlet haline gelmesi ve yoğun saldırıları, gerekse Peçenek, Uz, Kuman-Kıpçak, kabilelerinin Slavlarla işbirliği yaparak üzerine yürümesi Hazarları oldukça zayıflattı. Oluşan zafiyet neticesinde diğer Türk Toplulukları da birer birer Hazar hâkimiyetinden çıkmaya başladılar.

             Tarih kaynaklarında Hazarların yıkılışı 965 olarak geçer. Oysa Slavların Kerç boğazını ve Kuban sahillerini ele geçirmesinden sonra, Hazarlar varlıklarını Azak ve Kırım civarında sürdürürler. 1016 yılına kadar bu bölgede zayıflamış halde Hanlıklarını devam ettirseler de, Bizans ve Slavlar işbirliği yaparak Tmutarakan bölgesine saldırırlar. Bu savaştan sonra Hazarların son hakanı olan Georgius Tzul, esir edildi. Hakan, Hristiyanlığı kabul ederek Arbon unvanını aldı. Hakansız kalan Hazar toplulukları, Derebeyliğe geçerek bir süre daha varlıklarını sürdürdüler. Peçenekler, 1030 yılında bu Derebeyliklerini de yıkınca Hazar Devleti son bulmuş oldu.

                   Hazar Devletinin Yıkılmasıyla, tabi bulunan topluluklar, Kırım, Hazar Denizi civarı ve Kafkaslar bölgesine göç ederek asimile oldular ve tarih sahnesinden silindiler. Pek çok Akademisyen, bugün Doğu Avrupada ve Batı Rusyada yaşayan Musevilerin Hazar kökenli olduğunu düşünmektedir.

                                                  Medeniyet

                Bazı kaynaklara göre Göktürk, bazı kaynaklara göre Rus veya İbranî yazısı kullandıkları söylenen Hazarlardan günümüze kadar, ancak iki adet yazılı belge kaldı. Bunlardan birisi, Hazar hakanı Yusuf bin Harun tarafından, Endülüslü Musevî devlet ve bilim adamı Hasday bin İshak bin Şaprût'a gönderilen mektuptur (960). Öteki ise bilinmeyen Hazarlı bir Musevî tarafından, hakan Yusuf zamanında (931-965) yazılan bir mektubun, Mısır'da Keniset-el-Şâmi'de bulunan parçalarıdır. Birinci mektupta, hakan Yusuf, şeceresini saymakta, Musevî dinine girmekle ilgili bilgiler vermektedir. Mektupta ayrıca, Hazar ülkesinde yaşayan boyları, bunların yaşayış tarzını anlatan cümleler vardır. Mektuptan anlaşıldığına göre Hazarlar, yarı göçebe, yarı şehir hayatı yaşarlardı.

               Nitekim, bu bilgileri bazı Arap kaynakları da doğrular. Genellikle yazın çadırlarda, kışın şehirlerde oturuyorlardı. En ünlü şehirleri, Etil, Saksın, Belencer, Sarkil ve Semender'di. Başkent Etil'in, İdil ırmağı kıyısında kurulduğu sanılır. Şehrin batı kesimine Etil (Sarığşın da denir), doğu kısmına Hazarân (Hanbalığ da denir) deniliyordu. Irmağın ortasında, şehrin iki yakasına dubalı köprülerle bağlı bir Ada vardı. Şehrin batı bölümü, doğu bölümüne göre daha genişti. Burada hakanın tuğladan yapılmış sarayı vardı. Şehrin uzunluğu 25 km idi ve dört kapılı bir surla çevrilmişti. Şehir, dağınıktı. Evler, Türklerin derme evleri (hargâh, büyük çadır da denir) denen, ağaçtan yapılmış ve üstleri keçe ile örtülü türdendi. Onlar, bu evlere odâde adını veriyorlardı. Pek azı kerpiçten yapılırdı. Hakandan başka hiç kimse tuğla ev yapamazdı. Şehirde ayrıca çarşı ve hamamlar vardı. Sarkil şehrinde yapılan son kazılardan, şehrin dikdörtgen biçimli; ev yapımında kullanılan tuğlaların, Asya kaynaklı olduğu anlaşıldı.

                Hazar hakanları, savaşlarda, odâde denilen, çadırlı bir arabaya binerlerdi. Arabanın her tarafı halılarla döşenir, üzerinde sırmalarla örtülü bir kubbe yükselirdi. Kubbenin üstünde, altından yapılmış bir armut bulunurdu. Gelinlerin çeyiz arabaları da, hakanın savaş arabasını andırırdı. Bu arabaların on tanesinin kapıları Altın ve Gümüş levhalarla kaplı olurdu. Arkadan gelen 20 Araba ile her türlü çeyiz eşyası, altın ve gümüş kaplar taşınırdı. Hazarlar, ölülerini suya atarlardı. Bazı söylentilere göre sonraları, ölüleri yakmağa başladılar. Bir hakan öldüğünde her birinde birer kabir bulunan 20 odalı bir ev yapılırdı. Kabirler, ufalanmış taş tozu ile döşenir, içine kireç veya mine konulurdu. Gömme işi bittikten sonra, hakanı gömenler de öldürülerek, öteki odalara gömülürlerdi. Bu iş, hakanın hangi odaya gömüldüğünün bilinmemesi için yapılırdı. Bu geleneğin, Hunlar'da da sürdürüldüğünü gösteren belgeler vardır. Hakanın kabir odası, baştan başa, altınla işlenmiş kumaşla örtülür; bütün işler bittikten sonra suyun altında kalacak şekilde, nehrin suyu kabir eve boşaltılır ve yapı iyice Su altında kalır; böylelikle artık, hakanın cesedine insan, şeytan, kurt ve böceklerin zarar veremeyeceğine inanılırdı. Hazar hakanlarından hiçbirinin mezarının bulunamayışı, kendilerinin bu gömme geleneği yüzündendir.

                                                            Ekonomi

 Etil şehri, Güneydoğu Avrupa ile Asya arasındaki bir alışveriş merkeziydi. Bu şehirde, çeşitli dinlere bağlı yerli halktan başka, ticaret için gelmiş yabancılar da otururlardı. Şehir pazarlarında, çeşitli ülkelerden, çeşitli yerlerden gelen mallar değiş-tokuş edilir, satılırdı. Saksın şehrinde alışveriş, kurşun paralarla yapılırdı. Ayrıca, ekin denilen kumaş paralar (kâğıt para benzeri) da kullanılırdı. Hazarların başlıca ihraç malı, bir çeşit tutkaldı, öteki ticaret mallarının çoğu, Rus ve Bulgar ülkelerinden gelen Maddelerdi. Büyük şehirlerin çevrelerinde geniş bahçe ve bağlar vardı. Yerli halk, yazın çadırlarda şehir dışına çıkar, tarımla uğraşırdı. Hazarların, milletlerarası ihraç malları arasında, Hazar süngüleri, Hazar eğerleri, Hazar zırhları önemli yer tutardı. Hazar kılıçları, Ruslar arasında da biliniyordu. Hakanlar, Bulgar ilteberliğinden her evden, her yıl bir samur vergisi alırlardı. Ayrıca, ticaret kervanları ve gemileri, onda bir oranında vergi öderlerdi. Hazar Denizinden gelen gemilerden de gümrük vergisi alınırdı.

 

                                                                         Din

 Hazarlar, uzun zaman, Şaman dinine bağlı olarak yaşadılar. Ancak, Bizans ve Araplarla olan sıkı ilişkiler, hakanlarla soylu ailelerin Musevîliği benimsemeleri, her üç dinin de ülkede yayılmasına yol açtı. Müslümanlığı da (732-800), Musevîliği de (800-965) resmî din olarak benimsemişlerdir. Hıristiyanlık, resmî din olmadı, ancak, Arran metropoliti İsrail'in çalışmaları (677-703) sonucu, bu din de ülkede geniş ölçüde yayıldı. Halk, daha çok Müslüman ve Hıristiyan; hanlar, tarhanlar ve onlara yakın çevreler Musevî idi. Hazar'da yedi başkadı vardı. Bunlardan ikisi Müslümanların, ikisi Hıristiyanların, ikisi Musevî Hazarların, biri de öteki dinlere bağlı olanların işlerini görüyorlardı. Başkent Etil'de (X. yüzyıl), 10 cami vardı. Müslüman halkın sayısı 10 000 kadardı. Genellikle Bizans sınırındaki ve Kırım'daki Hazarlar Hıristiyan, Dağıstan ve Aşağı İdil'de oturanlar Müslüman idi. Hıristiyanlar (VIII. yüzyıl), teşkilât olarak yedi piskoposluğa ayrılmışlardı.

 

                                                                   Yönetim Şekli

 Hazarların devlet teşkilâtında, çifte krallık düzeni uygulanıyordu. Devlet başkanı olan hakan, doğrudan doğruya devlet işlerine karışmıyor, devleti sembolik olarak temsil ediyordu. İdare, onun nâibi olan Hakanbeh'in elinde bulunuyordu. Ancak, hakanbehi değiştirmek, görevinden almak, her zaman, asıl hakanın yetkileri arasındaydı. Buna karşılık, orduları, ülkeyi yöneten, savaş açabilen, hakanbeh idi. Vilayetlerle ilgili işler, memleketin Adalet ve iç işleri de onların elindeydi. Büyük hakan da denilen asıl hakanın saltanat süresi, kırk yılı aşamazdı. Bu süre içinde hakan, kendiliğinden ölmezse, maiyeti "bunadı", "aklı azaldı" gerekçesiyle onu kendi elleriyle öldürürlerdi. Hakan, düşmana karşı giden ordudan kaçıp dönenleri cezalandırır, ordu savaşta yenilirse, Hakanbeh'in gözleri önünde, onun kadın ve çocuklarıyla mallarını başkalarına dağıtırdı. Hakanbehlere, tarkan, yabgu da denilirdi

                                           KAYNAK

 

  TurkTarihim.Com -DİYADİNNET.COM

http://ttarihimiz.blogspot.com.tr/